Musica universalis
Fryslân boppe
Tot die tijd heb ik ijverig en plichtsgetrouw meegeblowd in de straat en mij zelfs verdiept in de botaniek van de cannabis. Mindblowing zijn mijn ervaringen tot dusver evenwel nimmer geweest. Ik wijt dit aan de lage potentie van de Nederlandse buitenwiet. Om er iets van te vernemen moet je er zoveel van roken, dat je eerder out gaat van de gecombineerde polyaromatische koolwaterstoffen uit de plantcellulose en de nicotine uit de toegevoegde tabak, dan dat je een werkelijk prettig high bereikt.
In mijn straat wordt de hele dag geblowd met grote joints van twee of drie vloeitjes. Als dat niet genoeg blijkt, verschijnen links en rechts de waterpijpen. De gekoelde rook is milder voor de keel, en je kunt meer grammen per dag verstoken. Smie heeft het lumineuze idee om de pijpen niet met water te vullen, maar met goedkope wijn. Inderdaad wordt daardoor het roken gemakkelijker en de smaak een stuk beter. Maar een eenvoudige toegang tot het leip worden wordt het nooit. Daarvoor is het domweg te veel inspanning.
aha
Mijn eerste Aha-Erlebnis heb ik in de taverna Zorbas van Giorgos de Kaasmaker te Leeuwarden. Wij spelen daar op zaterdag en zondag, en reizen nog per trein. Op de eerste avond worden we meegetroond naar de bovenverdieping, alwaar de Kaasmaker ons met een gevaarlijk uitziend mes een ruime portie Afghaanse Hashish afsnijdt. Rebetika dient volgens Giorgos gespeeld te worden onder invloed van een dikke joint. Wij kunnen ons te dien einde vooraf en elke drie kwartier tijdens een korte pauze in het opkamertje inroken.
Alleen op die manier zal dan in zijn restaurant de Rebetika op authentieke wijze ten gehore kunnen worden gebracht. Deze muziek ontstaat rond 1920 in de tijd van de Grote Catastrofe, wanneer ruim een miljoen Grieken uit Turkije moet vluchten. In de havensteden van Griekenland, zoals Thessaloniki en Piraeus, vermengen hun muzikale tradities zich met de lokale klanken. Zo ontstaat de blues van de Griekse onderwereld, met teksten over liefdesverdriet, armoede en de roes van hasj en wijn.
Andonis verstaat de kunst van het jointjes draaien als geen ander. Een tiende van het stuk Afghaan dat Giorgos ons gegeven heeft is ruim voldoende om ons beiden gedurende de hele avond de γλυκιά μαστούρα, de zoete roes, te verschaffen die volgens de Kaasmaker zo essentieel is. De rest gaat mee naar huis, alwaar we de rest van de week gratis roken.
sjamanen
Reeds eeuwen voor onze jaartelling, lang voor de Bijbel op schrift wordt gesteld, wordt de Cannabis Sativa L. aangewend om in contact te treden met de goden. Sjamanen, bezerkers, druïden, medicijnmannen en heksen gebruiken het kruid om de geestelijke barrières te slechten die ons verhinderen de Bovenwereld waar te nemen. Dit is de wereld van het gemeenschappelijk bewustzijn, waarin alle mensen één zijn. Onze vijf fysieke zintuigen, alsmede onze geconditioneerde hersenen, zijn slechts filters die ons een schijnwerkelijkheid voorspiegelen. Eeuwen van religie, onderdrukking, technologische vooruitgang en propaganda hebben de mensheid op een punt gebracht, waar weinigen nog in staat zijn het Grote Geheel waar te nemen.
Herz
Een tipje van deze mentale sluier wordt mij opgelicht als ik – voldoende ingerookt – met mijn kompaan Andonis Moraïtis plaatsneem in de Taverna Zorbas, teneinde ons repertoire ten gehore te brengen voor een publiek van stug kijkende Friezen. Reeds bij het stemmen komt de gewaarwording dat ik toegang krijg tot een universeel patroon van frequenties, dat zich oneindig uitstrekt boven en onder de grenzen van het hoorbare gebied.
Deze grenzen zijn immers volstrekt arbitrair, slechts bepaald door de bandbreedte van het trommelvlies. Om maar wat te noemen: de gemiddelde menselijke hartslag in rust (1,17 Hz) en de baan van de Aarde om de zon (0.000000031689 Hz) zijn evengoed frequenties, en bovenin het spectrum bevinden zich de radiosignalen en de elektromagnetische trillingen die onze computerchips tot leven brengen. In het eveneens streng aan boven- en onderzijde afgebakende gebied van 400 tot 750 THz nemen wij de kleuren waar, die ons een zeer beperkte visuele impressie van de werkelijkheid verschaffen.
afstemming
Aldus ontstijgen wij de door onze gebrekkige zintuigen opgelegde perceptie en trachten onze veertien snaren af te stemmen op de harmonie van het Universum. Geconcentreerd draaien wij onze stemsleutels in alle richtingen, zoekend naar de tonen die ons in verbinding brengen met elkaar, met het publiek en met de Planeten, met Gaia en de Oerknal. Niet gedicteerd door de hedendaagse alomtegenwoordige elektronische stemapparaten, duurt het geruime tijd tot wij de optimale grondtoon gevonden hebben.
tijden
Bij het aanheffen van het eerste lied krijg ik een tweede openbaring: het besef dat ook de Tijd zelf wellicht een illusie is. Hoewel velen haar als vierde dimensie zien, is dat zeker niet het geval. Door de eerste drie kan de mens zich vrijelijk bewegen, in de laatste is alleen eenrichtingsverkeer. Van de wieg tot het graf bewegen wij ons op de tijdlijn, en ons hele ruimtelijk coördinatenstelsel beweegt met ons mee.
Deze tijdlijn is echter geen kaarsrechte liniaal - eerder een verfrommeld stuk papier. Een ieder beweegt zich van de rand naar de tegenoverliggende zijde en volgt zijn eigen pad, van de wieg tot aan het graf. Bergop vertraagt de tijd en komt soms haast tot stilstand. Bergafwaarts gaan we als een speer, maar de tijd vliegt voorbij. Omwegen en shortcuts behoren tot de mogelijkheden, al naargelang de staat van geest.
De muziek in al haar veelvuldige vormen is een functie van de tijd. Worden de toonhoogten uitgedrukt in trillingen per seconde, de tempi meet men in beats per minute. Beide noemers zijn eenheden van tijd. In een tijdloze wereld zou er geen muziek bestaan, alleen doodse stilte. Of alle muziek van alle tijden in één keer. Een Big Bang, eigenlijk. En dood ben je ook, want je hebt een hartslag van nul.
Illusie of niet en hoe rekbaar ook, als muzikant hebben wij ermee te werken. In mijn verlichte toestand kost het mij enige tijd een zodanig tempo te vinden, dat het publiek het ook kan volgen. Hun geest bevindt zich immers nog binnen de begrenzing van de schedel. Naarmate de avond vordert komt de vaart erin, en kunnen wij ons focussen op de melodieën en begeleidingspatronen.
syntrofia
Eenst de groove gelegd, komt het echte musiceren op gang. Wederom word ik bevangen door overweldigende inzichten. Dertien jaren heb ik de gitaar bespeeld en mij vele stijlen eigen gemaakt als autodidact. De laatste drie jaren ben ik opgeleid tot klassiek gitarist. Dit leidt tot een autonomie van de vingers, die mij nu in staat stelt zonder nadenken blindelings de juiste tonen te raken. In het Filofonisch Orkest “Bartjes Infarct” heb ik – weliswaar als blazer – kennisgemaakt met exotische maatsoorten en toonaarden, zodat ik zonder veel moeite de Griekse muzikale paden bewandel. Geholpen door de χασίσι μυρωδάτο, de geurende hashish, bereik ik de Staat der Voleinding, het uitschakelen van het verstand. Er ontstaat een directe bypass vanuit het Gevoelscentrum naar de snaren.
Met verbazing aanschouw ik mijn vingers die zich als vanzelf bewegen, niet gestuurd door enig signaal vanuit de Rede. Doch meestentijds kijken wij elkander in de ogen, een woordloze communicatie voerend die op de tijd vooruitloopt. Zonder mankeren komen mij de basloopjes omhoog die naar een overgang leiden, de accenten en de gemeenzame melodiefragmenten. Onze συντροφιά overstijgt de grenzen van de objectieve werkelijkheid. Een magische synchroniciteit krijgt gestalte, gefaciliteerd door ons beider verbinding met het Akasha-veld, waarin immers de kwantums zich vrijelijk bewegen, niet gehinderd door tijd en ruimte.
Vanachter zijn buffet staat Giorgos de Kaasmaker te glimmen van plezier.